ANG BALANGAY sa Tinagong Tubod nadungog nga nindot kaayong suroyan panahon sa kahapunon ug labi na gyod sa kagabhion. Kini tungod sa iyang bungtod nga mausab ang bulok nga inay kangitngit sa palibot ug kalikupan niini, ang magpasulabi modan-ag man hinuon ang daw asul nga kahayag nga nagdugang sa katahom sa mga bungahoy nga nanurok sa kadaplinan. Duna usay mga bulak nga nanurok lang sa kadaplinan nga way nananom. Sa may hanayhay nga bahin sa bungtod didto ang tubod nga daw nagtago kay nasalipdan sa duha ka mga dagkong puting bato kansang inagos ug dagayday way pagkutat ang dahili niini paingon sa kinaubsang lugot.
Apan ang labing matahom nga talan-awon mao ang patay’ng kahoy nga tugas nga nahimutang sa taluktok sa bungtod nga daw usa ka higanteng linalang nga nagdupa nga naglantaw sa halayong dagat. Si Rosabel nga anak sa magtiayong Berino ug Rosa motungas sa bungtod panahon sa kahapunon ug adto siya molingkod-sandig sa nag-igdal nga gamot sa patay’ng kahoy nga tugas ug unya mo-awit siya og usa ka banikanhong awit. Mingaw ug mananoy ang iyang awit nga madungog didto sa kabalayan sa ubos. Ang mga lumulupyo sinati na sa tingog. Apan nahibulong sila nganong motungas gyod si Rosabel sa bungtod. Ang kaanyag ni Rosabel sama sa bag-ong takdol nga bulan. Si Bernardo, usa ka hilumon nga ulitawo nga apo ni Ingko Sebastian, ang labing edaran dinhi sa ilang balangay. Pananggot ang panginabuhi sa ulitawo nga igo ra nakatapos sa elementarya. Ambungan kini si Bernardo.
Usa ka hapon gipatawag siya ni Ingko Sebastian.
“Ngano, Lo, ngano nga imo kong gipatawag?” ni Bernardo.
“Magsige ka man kunog paatbang kang Rosabel,” hinay ang tingog sa tiguwang.
“Kinsay nagsulti nimo ana, Lo?” ni Bernardo, unya miigham.
“Mga silingan nato,” tubag sa apohan. “Unsa man nahigugma ka kang Rosabel?”
Miyango ang ulitawo. “Oo, Lo ,dugay na. Plano gani nako nga ugma sa hapon motungas ko sa asul nga bungtod kay sukad masukad wa pa gyod ko makatungas didto ug panahon na nga ipadayag ko kang Rosabel ang akong tiunay ug dalisay nga gugma kaniya.” Miduko ang ulitawo.
“Ayaw…ayaw pagtungas didto, Bernardo. Kon buhaton mo kana mahanaw ang katahom sa bungtod ug mahanaw usab ang asul nga bulok sa bungtod!” nagkurog nga namulong ang tiguwang. Unya may gikuot siya sa iyang bulsa, usa ka ‘Diary’ nga may pagka pughaw na ang bulok niini. “Basaha kini, Bernardo, aron matuhog mo ang tinuod nga kasugiran sa patay’ng kahoy sa bungtod. Kanang maong ‘Diary’ nakuha ko kana ilawom sa nag-igdal nga gamot sa patay’ng kahoy mga napulo na ka tuig ang nakalabay. Tinunglo ang maong kahoy, Bernardo.”
Gidunol sa tiguwang ang ‘Diary’ ngadto sa iyang apo. Gidawat ni Bernardo ang ‘Diary’ ug gibasa.
TUNGOD sa pagbudhi sa amahan ni Bernardo sa inahan ni Rosabel, nagpakamatay kini nga naghikog pinaagi sa pisi nga gihigot sa iyang liog, nga ang pikas tumoy sa pisi gibalighot sa dakong sanga sa tugas nga nahimo’ng patay’ng kahoy sa taluktok sa bungtod. Karon nasayod na si Bernardo sa matuod nga kasugiran sa patay’ng kahoy.
“Apan lahi kining akong gugma ngadtong Rosabel, Lo! Dili kini gugmang mabudhion. Dili parehas sa gugma sa akong amahan nga si papa Armando nga dunay pagbudhi ngadto sa inahan ni Rosabel nga si Anastasia. Ang akong gugma, Lolo Sebastian, dili mabudhion ug walay kamatayon. Ug ipasalig ko nimo nga dili ug dili gyod mahanaw ang matahom nga bulok nga asul sa bungtod kon magkatakdo na ang duha namo ka kasingkasing ni Rosabel!” Ug may milugmaw nga mga luha sa mga mata ni Bernardo. (KATAPUSAN)
